องค์การระหว่างประเทศและสนธิสัญญาต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง

      สหประชาชาติเป็นองค์กรสำคัญในการส่งเสริมสิทธิมนุษยชน โดยระบุเป็นหนึ่งในวัตถุประสงค์หลักของประชาชาติตามที่ระบุไว้ในคำปรารภของกฎบัตรสหประชาชาติ (United Nations Charter) ว่าจะ

      นอกจากการยกร่างและลงมติยอมรับปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน สหประชาชาติยังจัดทำอีกสนธิสัญญาระหว่างประเทศอีกหลายฉบับ เพื่อส่งเสริมสิทธิมนุษยชนเฉพาะด้านต่างๆ โดยประเทศไทยให้ความยินยอมผูกพันเป็นภาคีของสนธิสัญญาหลักด้านสิทธิมนุษยชนของ            สหประชาชนจำนวน 7 ฉบับ ได้แก่

1. อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (Convention on the Rights of the Child - CRC)
2. อนุสัญญาว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติต่อสตรี
   ในทุกรูปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Woman - CEDAW)
3. กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (International Covenant on Civil and Political Rights - ICCPR)
4. กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม (International Covenant on Economics, Social and Cultural Rights - ICESCR)
5. อนุสัญญาว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติ
   ทางเชื้อชาติในทุกรูปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination - CERD)
6. อนุสัญญาต่อต้านการทรมานและการปฏิบัติ
   หรือการลงโทษที่โหดร้ายไร้มนุษยธรรมหรือย่ำยีศักดิ์ศรี (Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment - CAT)
7. อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิของคนพิการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities - CRPD)

      ยังมีสนธิสัญญาหลักของสหประชาชาติอีกสองฉบับที่ประเทศไทยยังไม่ได้เป็นภาคี ได้แก่ “อนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองบุคคลทุกคนจากการหายสาบสูญโดยถูกบังคับ (International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance - CED)” และ “อนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองสิทธิของแรงงานโยกย้ายถิ่นฐานและสมาชิก
ในครอบครัว (Convention on the Protection of the Rights of Migrants Workers and Member of their Families - CMW)”

      นอกจากองค์การสหประชาชาติแล้วยังมีหน่วยงานอื่นๆ ที่ดูแลเรื่องสิทธิมนุษยชนในแต่ละด้าน เช่น “องค์การแรงงานระหว่างประเทศ (International Labour Organisation - ILO)” ดูแลเรื่องสิทธิแรงงาน  “องค์การยูเนสโก (UNESCO)” ดูแลเรื่องสิทธิในการศึกษา
สิทธิในสิ่งแวดล้อม และสิทธิเชิงสังคมวัฒนธรรมอื่นๆ ทั้งยังมีศาลระดับภูมิภาคที่ตัดสินคดีเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนโดย
ยึดหลักการของสิทธิมนุษยชนตามสนธิสัญญา เช่น ศาลสิทธิมนุษยชนยุโรป (European Court of Human Rights - ECHR) แต่ละหน่วยงานก็จะมีสนธิสัญญาสิทธิมนุษยชนเฉพาะทางในความดูแลเช่นกัน

หน้าที่ของรัฐตามสนธิสัญญาคุ้มครองสิทธิมนุษยชน

      สนธิสัญญาระหว่างประเทศเหล่านี้ คือสัญญาที่รัฐสมาชิกของประชาคมโลกได้ให้ไว้ต่อกันว่าจะคุ้มครองสิทธิเสรีภาพตามที่กำหนดไว้ หมายความว่า รัฐประกาศเจตจำนงที่จะผูกพันตามกฎหมายระหว่างประเทศว่าตนมีหน้าที่ที่จะปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ตามสนธิสัญญา โดยการออกกฎหมายใหม่ หรือแก้กฎหมายที่มีอยู่แล้วของรัฐให้สอดคล้องกับสนธิสัญญา รวมไปถึงการดำเนินนโยบายที่ส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิเสรีภาพตามที่ให้สัญญาไว้กับประชาคมโลก
และแน่นอนว่าเจ้าหน้าที่รัฐเองก็จะต้องไม่เป็นผู้ละเมิดสิทธิมนุษยชนเสียเอง

      หน้าที่ของรัฐสามารถแบ่งได้เป็นสามรูปแบบ ดังต่อไปนี้

• หน้าที่ “เคารพ (Respect)”  หมายถึง รัฐจะต้องไม่ออกกฎหมายหรือดำเนินนโยบายที่นําไปสู่การละเมิดสิทธิมนุษยชนทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่น ไม่ห้ามให้บุคคลรวมกลุ่มชุมนุมโดยสงบ แก้กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเพื่อห้ามเจ้าหน้าที่สอบสวนใช้วิธีการทรมาน หรือปฏิบัติอย่างย่ำยีศักดิ์ศรีผู้ต้องหาเพื่อรีดเอาข้อมูล
• หน้าที่ “ปกป้อง (Protect)” หมายถึง การที่รัฐจะต้องดำเนินการโดยมีกฎหมาย นโยบาย หรือมาตรการเพื่อดูแล ป้องกันไม่ให้เกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนโดยเอกชน เช่น มาตรการคุ้มครองผู้หญิงจากความรุนแรงในครอบครัว มาตรการคุ้มครองแรงงาน
• หน้าที่ “เติมเต็ม (Fullfill)” หมายถึง การที่รัฐจะต้องออกกฎหมายหรือดําเนินนโยบายเพื่อให้สิทธิเสรีภาพที่ทุกคนพึงมีนั้นเกิดขึ้นจริง เช่น การจัดสรรงบประมาณ เพื่อประกันการเข้าถึงการรักษาพยาบาล

  ---

กลไกตรวจสอบสิทธิมนุษยชนตามสนธิสัญญา

      ดังนี้จะเห็นได้ว่า แม้ว่าจะมีสนธิสัญญาที่คุ้มครองสิทธิมนุษยชนมากมาย หากแต่กฎหมายระหว่างประเทศเหล่านี้
ก็เป็นเพียงกรอบกฎเกณฑ์ที่วางเป็นมาตรฐานกว้างๆ เท่านั้น ผู้ที่มีหน้าที่หลักในการออกกฎหมายหรือดำเนินนโยบายในรายละเอียดเพื่อคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในระดับสังคมท้องถิ่นของแต่ละประเทศจริงๆ นั้นคือ “รัฐ” นั่นเอง  
      องค์การระหว่างประเทศนั้น ทำหน้าที่ให้ความช่วยเหลือสนับสนุนและร่วมตรวจสอบว่ารัฐได้ปฏิบัติตามสนธิสัญญาตามที่ได้ให้สัญญาไว้หรือไม่ โดยกลไกเหล่านี้กระทำโดยการให้รัฐบาลและองค์กรเอกชนที่เกี่ยวข้องส่งรายงานการปฏิบัติงานให้สอดคล้องกับสนธิสัญญามาที่ประชุมนานาชาติ รัฐอื่นๆ และองค์การระหว่างประเทศจะให้คำแนะนำว่าควรปรับปรุงแก้ไขต่อไปอย่างไร รวมไปถึงยังมีกลไกให้ประชาชนในรัฐสามารถส่งเอกสารร้องเรียนไปที่องค์การระหว่างประเทศ  หากถูกรัฐละเมิดสิทธิเสรีภาพเสียเองได้ด้วย ในกรณีที่รัฐให้ความยินยอมเป็นพิเศษ  
      ดังนั้น การปฏิบัติตามสนธิสัญญาสิทธิมนุษยชนจึงไม่ได้เป็นเพียงเรื่องภายในของรัฐใดรัฐหนึ่ง หากแต่เป็นความสนใจของประชาคมโลก รัฐภาคี รวมถึงประเทศไทยจึงต้องพยายามอย่างดีที่สุดเพื่อรักษาสัญญาด้วยการดำเนินการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนให้ได้มาตรฐานสากล