การดลและแรงดล

โมเมนตัมเชิงเส้น (linear momentum) หรือ โมเมนตัม (momentum) แทนด้วยปริมาณเวกเตอร์  เป็นปริมาณที่ใช้บรรยายสภาพการเคลื่อนที่ของวัตถุ มีนิยามคือผลคูณระหว่างมวลกับความเร็วตามสมการ

                                      (1)

ตัวอย่าง เหตุการณ์และปรากฏการณ์ในชีวิตประจำวันที่สะท้อนให้เห็นนิยามของโมเมนตัม ได้แก่

“รถที่เคลื่อนที่เร็วจะมีโมเมนตัมที่มากกว่ารถที่มวลเท่ากันแต่เคลื่อนที่ช้า”

“การที่วัตถุมีโมเมนตัมมากกว่า ทำให้การที่จะทำให้วัตถุนั้นหยุดการเคลื่อนที่เป็นไปได้ยากกว่า และจะทำให้เกิดผลต่อสิ่งที่พยายามจะมาหยุดการเคลื่อนที่ได้มากกว่า"

• เช่น รถบรรทุกที่เคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูงพุ่งเข้าชนต้นไม่ ย่อมสร้างความเสียหายต่อต้นไม้ได้มากกว่าการที่รถจักรยานที่ทั้งเบากว่าและเคลื่อนที่ช้ากว่าพุ่งเข้ามาชน

ในช่วงจังหวะที่วัตถุเกิดการชนหรือการเปลี่ยนโมเมนตัมในช่วงระยะเวลาสั้นๆ เช่น จากการเตะลูกบอล การตอกตะปู

จากกฎข้อที่สองของนิวตันที่ว่า

ซึ่งเมื่อพิจารณากราฟของแรงเทียบกับเวลา พบว่า

• ในขณะที่เกิดการชน ขนาดของแรงมีค่าเพิ่มสูงขึ้นจนมากเพียงพอที่จะทำให้ลูกเทนนิสเกิดการเปลี่ยนรูปร่างได้ ก่อนที่จะลดลงเหลือ 0 อย่างรวดเร็วดังแสดงในกราฟสำหรับการเคลื่อนที่ใน 1 มิติ

ค่าของแรงเฉลี่ย  ในช่วงเวลา
สามารถเขียนให้อยู่ในรูปการเปลี่ยนแปลงของโมเมนตัมใน 1 มิติได้ดังสมการ

                  

นั่นคือ                               (4)

เรียกการเปลี่ยนแปลงของโมเมนตัมนี้ว่า 

การดล (Impulse) ซึ่งเป็นผลคูณของแรงเฉลี่ย กับความยาวของช่วงเวลา

• การดล มีหน่วยเป็น กิโลกรัมเมตรต่อวินาที เช่นเดียวกับโมเมนตัม 
• แรงดลเฉลี่ย  มีหน่วยเป็นนิวตัน