ปฏิกิริยายาสะเทิน

เมื่อสารละลายกรดไฮโดรคลอริก (HCl) และ โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) ทำปฏิกิริยากันพอดี ได้ผลิตภัณฑ์คือ โซเดียมคลอไรด์ (NaCl) และ น้ำ ดังนี้

HCl (aq) + NaOH (aq)  NaCl (aq) + H₂O (l)

ปฏิกิริยาข้างต้นเรียกว่า ปฏิกิริยาสะเทิน เพราะ ความเป็นกรด (H⁺) และ เบส (OH^-) หมดไปจากปฎิกิริยาที่เกิดขึ้นและได้น้ำซึ่งมีสมบัติที่เป็นกลาง ในขณะที่ Na⁺  และ Cl^- ไม่มีการเปลี่ยนแปลงทางเคมีและจะอยู่ในรูปของแข็ง
เมื่อทำการระเหยสารละลาย ได้เกลือ NaCl ซึ่งเป็นสารประกอบไอออนิก

ดังนั้น

แต่กระบวนการที่เกิดปฏิกิริยาสะเทิน ไม่ได้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นกลางเสมอไป ถึงแม้ว่าอันตรกิริยาระหว่าง H⁺ และ OH^- เกิดน้ำที่มีสมบัติเป็นกลาง

สารละลายที่ได้จากปฏิกิริยาขึ้นกับชนิดของกรดและเบสที่ทำปฏิกิริยากันพอดี ทำให้แยกการเกิดปฏิกิริยาสะเทินที่ขึ้นกับชนิดของกรด-เบส ได้ดังนี้คือ

1. กรดแก่ทำปฏิกิริยากับเบสแก่

กรดแก่ทำปฏิกิริยากับเบสแก่ ได้สารละลายที่เป็นกลาง เนื่องจากไอออนบวกและไอออนลบจากการแตกตัวของเกลือที่เกิดขึ้นในปฏิกิริยา ไม่ทำปฏิกิริยาต่อ ปฏิกิริยาเกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์

H⁺ + Cl^- + Na⁺ + OH^-  H₂O  +  Na⁺  +  Cl^-

2. กรดแก่ทำปฏิกิริยากับเบสอ่อน

กรดแก่ทำปฏิกิริยากับเบสอ่อน ได้สารละลายที่เป็นกรด เนื่องจากเบสอ่อนเกิดการแตกตัวอย่างไม่สมบูรณ์ ทำให้ปฏิกิริยาดำเนินไปอย่างไม่สมบูรณ์ และมี H⁺ ที่มากเกินพอในสารละลาย

H⁺ + Cl^- + NH₄OH    H₂O + NH₄⁺ + Cl^-

3. กรดอ่อนทำปฏิกิริยากับเบสแก่

กรดอ่อนทำปฏิกิริยากับเบสแก่ ได้สารละลายที่เป็นเบส เนื่องจากกรดอ่อนเกิดการแตกตัวอย่างไม่สมบูรณ์ ทำให้ปฏิกิริยาดำเนินไปอย่างไม่สมบูรณ์ และมี OH^- ที่มากเกินพอในสารละลาย

CH₃COOH + Na⁺ + OH^-  H₂O + CH₃COO^- + Na⁺

4. กรดอ่อนทำปฏิกิริยากับเบสอ่อน

กรดอ่อนทำปฏิกิริยากับเบสอ่อน ได้สารละลายที่เป็นกรด หรือ เบส หรือ กลาง ขึ้นกับความแรงของกรดและเบส ถ้าความแรงเท่ากัน ได้สารละลายที่เป็นกลาง

CH₃COOH + NH₄OH    H₂O + NH₄⁺ + CH₃COO^- 

ผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้น คือ เกลือ ที่เป็นสารประกอบไอออนิก ที่เกิดขึ้นจากไอออนบวกและไอออนลบ ดังแสดงในปฏิกิริยาทั้ง 4 แบบ